Quán Vô Thường - Quán Vọng

"Có rất nhiều người lý luận: Kiếp này lo còn chẳng xong, hơi đâu mà nghĩ đến kiếp sau? Hay: Kiếp này sống được là bao, hơi đâu mà thắt lưng, buộc bụng; hơi đâu mà bóp mồm, bóp miệng cho nó khổ; Làm sao mà biết được kiếp sau. Vả lại có kiếp sau lúc ấy là người khác, chứ đâu còn là mình nữa mà lo xa thế? …"

Trong cuộc sống chúng ta để cho tâm mình mê mải đeo đuổi với đủ mọi thứ vọng niệm điên đảo của cuộc sống thường nhật, và chúng ta cho đó là điều hết sức bình thường và tự nhiên. Để rồi những vọng niệm điên đảo ấy khiến cho thân-tâm của chính mình bị dày vò tới khánh kiệt. Gặp cảnh như vậy, người thì chạy tới để nhờ các thầy thuốc đông-tây y chẩn trị. Người sẽ sắm một hành trang thật "hậu", rồi đến van, vái, xin, cầu… nơi đình chùa, miếu tự hoặc phải nhờ thầy nọ, thầy kia cúng, kiếng giải hạn giúp mình…

Vấn đề đặt ra cho chúng ta ở đây là: Khi khỏi bệnh, hay khi được các thầy "cúng sao giải hạn" cho rồi, chúng ta sẽ làm gì? Có thể khẳng định tới 90% rằng: Chúng ta sẽ lại tiếp tục sống buông thả theo những tháng ngày đã qua, và cũng lại tự thưởng cho mình một ý nghĩ: Cuộc đời vốn dĩ phải thế? Thực tế vốn không phải vậy.

Góc độ đời:

Khi một bệnh nhân tới bác sĩ để khám bệnh, rồi được các bác sĩ chẩn trị (cho thuốc) cùng những lời khuyến cáo (ràng buộc). Dĩ nhiên để lành bệnh, những bệnh nhân sẽ phải tuân thủ theo đúng những khuyến cáo của thầy thuốc. Làm được chọn vẹn như vậy, tất bệnh nhân sẽ có cơ hội mau chóng lành bệnh. Và để cho căn bệnh của mình không bao giờ tái phát, tất những bệnh nhân buộc phải tuân thủ ngặt nghèo những lời khuyên của thầy thuốc.

Ảnh chỉ mang tính minh họa (Nguồn: NET)

Góc độ đạo:

Cũng tương tự: Sau khi được các thầy "cúng sao, giải hạn" cho rồi, tất những người tới dâng lễ cũng sẽ nhận được ít nhiều những lời khuyên dăn, đại để: năng lễ, năng cầu, năng làm việc thiện, năng tích phước, đức… Làm được chọn vẹn như thế, chắc chắn mọi người sẽ không còn phải lặn lội xa xôi để tới nơi này, nơi nọ, hay van khẩn thầy nọ, thầy kia "cúng sao, giải hạn" cho mình nữa.

Chuyện tưởng chừng đơn giản như vậy, nhưng với chúng ta sao vẫn luôn là những chuyện hoang tưởng? Nguyên nhân là: Chúng ta Tham quá. Vì tham nên nổi Sân. Vì Sân nên nổi Hận. Gộp chung lại: Tham-Sân-Hận chính là tai nghiệp, là chướng nghiệp khiến cho cuộc sống nội tâm của chúng ta bị dày vò, đè nén, bị thiêu chụi. Với một người thế tục mà phải sống triền miên trong Tham-Sân-Hận, hẳn sẽ đau khổ và nhức nhối vô cùng. Nhưng với một người tu-hành (nói chung) cuộc sống sẽ không chỉ đau khổ, nhức nhối mà còn tự mình tạo tác thêm ác nghiệp – gieo rắc thêm những quả ác cho hậu kiếp.

Có rất nhiều người lý luận: Kiếp này lo còn chẳng xong, hơi đâu mà nghĩ đến kiếp sau? Hay: Kiếp này sống được là bao, hơi đâu mà thắt lưng, buộc bụng; hơi đâu mà bóp mồm, bóp miệng cho nó khổ; Làm sao mà biết được kiếp sau. Vả lại có kiếp sau lúc ấy là người khác, chứ đâu còn là mình nữa mà lo xa thế? …v.v. Tất cả những triết lý ấy, với cuộc sống phàm tục, chúng ta có thể hiểu được và chia sẻ, nhưng với những người tu-hành thì những triết lý ấy là hậu hoạn hay còn gọi là ma chướng, đẩy chính mình vào vòng sanh tử luân hồi không dứt. Vậy làm sao để chúng ta có thể dứt mình ra khỏi chốn ma đạo ấy? Phương cách thì nhiều, nhưng tựu trung lại vẫn chỉ là một, phải: Tu-Hành. Sao gọi là Tu? Tu là nhất tâm sửa chữa những lỗi lầm của bản thân. Sao gọi là Hành? Hành là phát tâm chánh nguyện chuyên làm việc thiện, xa lìa việc ác. Ở đây tôi xin mạn phép đưa ra một phương pháp: Quán Vô Thường hay còn gọi là Quán Vọng.

 

Ảnh mang tính minh họa (Nguồn: NET)

Vọng ở đây được hiểu là tất cả những điên đảo, vọng tưởng diễn ra trong tâm (khởi lên trong từng niệm niệm) của chúng ta. Ví thử khi ta nhìn thấy một khung cảnh tráng lệ, ta sinh mê mải, say đắm, thậm chí ước ao, được chế ngự những tráng lệ đó, thậm chí muốn biến nó thành của riêng mình. Sự chế ngự, sự thèm muốn, ao ước đó chính là Vọng. Từ Vọng mà khởi nghiệp. Lành sẽ khiến thân mình mê đắm. Ác sẽ khiến mình nổi sân rồi tìm mọi phương để chiếm dụng. Chiếm dụng không được tất sẽ sanh hận… Vậy là một chuyện tưởng như giản đơn ấy, nhưng kết quả đã khiến chúng ta rơi vào trạng thái phấn loạn khôn nguôi. Gặp những trái cảnh như vậy, điều duy nhất chúng ta nên làm (thực hiện): Quán Vô Thường. Vô Thường – không có nghĩa: nó bất bình thường. Trái lại: nó là những chuyện hết sức bình thường, vì bình thường nên nó có sanh, có diệt. Sự sanh-diệt ấy chính là vô thường. Hệt như mặt trời phải mọc đằng Đông, và phải lặn đằng Tây. Nghĩa là: sáng sớm ta còn thấy mặt trời rạng rỡ nơi phía Đông, nhưng chỉ đến chiều thôi, mặt trời đã lại khuất dạng dần nơi phía chân trời. Như vậy đâu có gì để gọi là Vô Thường? Trái lại nó mọc, rồi lặn, lặn rồi lại mọc. Vạn vật xung quanh chúng ta cũng như vậy. Tất cả đều do nhân duyên hợp giả. Ngay cả con người (sinh mạng) của chúng ta, ngỡ tưởng là chân quý nhất, không vật gì sánh bằng, vậy nhưng tất cả cũng chỉ là: đất-nước-gió-lửa (thân tứ đại) duyên hợp. Hợp đấy, rồi lại có ngày tan rã. Cái trân quí nhất mà còn vậy, vậy thì cái cảnh mĩ lệ kia đâu có gì là to tát khiến cho tâm mình phải mê đắm, phấn loạn? Quán được như vậy, tự tâm chúng ta sẽ được an lặng. Lục Tổ Huệ Năng có nói:

"Tâm bình không nhọc giữ giới
Hạnh thẳng không cần tu thiền…"
Sở dĩ tâm của chúng ta không bình, bởi chúng ta còn quá Tham-Sân-Si, vì thế buộc chúng ta phải giữ giới. Giới ở đây là ngũ giới: Không sát sanh, không trộm cắp, không nói dối, không tà hạnh, không uống bia rượu. Tu tại gia, hay xuất gia đều phải tuân thủ cả.
Và tương tự: Hạnh (tâm hạnh) của chúng ta chưa thẳng – Thẳng là giữ cho tâm hạnh được ngay thẳng, không thiên, không vị, không thiện, không ác, không cống cao, ngã mạn… Vì chưa thẳng nên buộc chúng ta phải Tu Thiền.
Pháp Quán Vô Thường cũng chính là pháp Tu Thiền vậy.
Huệ Tâm